wielkanoc baner

  • Szymon Rabiej

GPS pomógł rozwiązać zagadkę wędrujących kamieni

15. Szlaki wyryte przez przemieszczające się kamienieRacetrack Playa w kalifornijskiej Dolinie Śmierci, które jest dnem wyschniętego słonego jeziora, od wielu dziesięcioleci skrywało tajemnicę wędrujących kamieni. Dopiero niedawno odkryto odkryto przyczynę ich przemieszczania się.

Z gór otaczających dolinę co jakiś czas w wyniku wietrzenia, spadają kamienie. Wiele z nich osiąga znaczne rozmiary, a niektóre wagę nawet 350 kilogramów. Zaobserwowano, że w nieregularnych odstępach czasu kamienie przemieszczają się na odległości wynoszące nawet kilkaset metrów. Podejrzewano wiele przyczyn tego ruchu: wiatr o sile huraganu, gładkie pokrywy glonów w dnie wyschniętego jeziora, okresowo występujący lód. Jednak nikt przez długi czas nie potrafił poznać prawdy.

W 2011 roku zespół naukowców kierowany przez paleobiologa Richarda Norrisa rozpoczął zdalny monitoring kamieni. Zespół umieścił w 15 przywiezionych przez siebie skałach o niestandardowej budowie odbiorniki GPS aktywowane ruchem (obsługa Parku Narodowego Doliny Śmierci nie wyraziła zgody na użycie rodzimych kamieni). W Dolinie zamontowano również automatyczną stację pogodową, za pomocą której monitorowano warunki meteorologiczne z sekundowym próbkowaniem. Po wykonaniu tychże czynności zaczęło się oczekiwanie, które dla zespołu było najnudniejszą fazą eksperymentu.

Oczekiwano dwa lata, choć projekt zakładał nawet dziesięcioletni okres "ciszy". W grudniu 2013 roku dno Retrock Playa pokryło się kilkucentymetrową warstwą wody. Niedługo potem skały zaczęły sie poruszać.

W wyniku obserwqacji stwierdzono, że przemieszczenie się skał jest wynikiem wyjątkowego złożenia kilku czynników. Po pierwsze, dno doliny musi wypełnić się wodą, która musi być na tyle głęboka żeby mógł utworzyć się na niej pływający lód, ale też na tyle płytka żeby nie zakryć całkowicie skał. Kiedy nocą temperatura opada, woda zamarza tworząc powierzchnię gładką jak szyba. Jednak lód musi być na tyle cienki, żeby mógł poruszać się swobodnie po powierzchni wody, nie może zamarznąć do dna. Warstwa lodu musi być też na tyle wytrzymała, żeby utrzymać ciężar kamieni. 
15. Przemieszczający się kamień

nadejściem dnia, pod wpływem Słońca, tafle lodu ogrzewają się i rozpadają na duże pływające kry. Przemieszczają się one po powierzchni wody pchając przed sobą kamienie, które pozostawiają ślady w błotnistym podłożu. Skały wędrują w ten sposób z prędkością od 2 do 6 metrów na sekundę, co jest zależne od siły wiatru. Ruch ten z dalekiej odległości, na tak dużej powierzchni i bez wyraźnych punktów odniesienia, jest niemal niezauważalny.

Podczas zjawiska, które miało miejsce 21 grudnia 2013 roku kamienie pozostawały w ruchu od kilku sekund do kilkunastu minut. W jednym przypadku naukowcy zaobserwowali kamienie znajdujące się w odległości trzech boisk piłkarskich od siebie, które zaczęły się poruszać jednocześnie i przebyły tę samą drogę 60 metrów. Poszczególne skały często przenoszone były wiele razy zanim dotarły do miejsca spoczynku. Zaobserwowano również szlaki wyryte przez same bryły lodu. Pracownicy Parku Narodowego podejrzewali wcześniej że są one pozostałością po ruchu kamieni, które zostały wykradzione przez turystów.

Obserwując historię notowanych zmian przemieszczania się kamieni naukowcy stwierdzili, że od 1970 roku liczba obserwowanych zjawisk maleje. Wiązane jest to ze zmianami klimatycznymi, z powodu których występowanie koniecznych warunków pogodowych jest coraz rzadsze.

Wynik prac zespołu został opublikowane 27 sierpnia bieżącego roku w magazynie PLOS ONE.

Źródło: GPSWorld

Nasze patronaty

XXIII Ogólnopolskie Sympozjum Fotogrametryczno-Teledetekcyjne
18-20 września 2024
INTERGEO 2023
10-12 października 2023
VIII Forum BioGIS
29-30.11.2023
GIS Day w Stolicy
23 listopada 2023

Quizy mapowe

Gdzie leży ten kraj?
Puzzle z mapą świata
Jaki to kraj?
Quiz WORLDLE - Jaki to kraj?
Wersja dla zaawansowanych
Geoquiz historyczny
EOGuesser