Zastosowanie i potencjał otwartych danych przestrzennych w dzisiejszym społeczeństwie

Idea „Open-source” to idea promująca powszechny dostęp do danych i aplikacji na podstawie bezpłatnej licencji. Jak pokazują liczne przykłady, takie podejście wpływa na dynamiczny rozwój nowych produktów i usług oraz ich udoskonalanie przez wszystkich użytkowników tworzących określoną społeczność. Jednym z przejawów tego typu działalności jest wspólne zbieranie danych (crowdsourcing), w tym danych przestrzennych.

Temat ten został poruszony na XXVIII Międzynarodowej Konferencji Studentów Geodezji (International Geodetic Student Meeteing), która w tym roku odbyła się na początku czerwca, w malowniczej Finlandii. Prezentacja tego zagadnienia przedstawiona przez Nikole’a Janković’a (reprezentującego Wydział Nauk Technicznych Uniwersytetu Nowego Sadu w Serbii) została doceniona przez jurorów konkursu – referat został uznany za najlepszy podczas całej konferencji.

Open-source i crowdsourcing są to pojęcia, które od dawna nie są obce społeczności zainteresowanej geoinformacją. Obecnie mamy szeroki dostęp do zasobów danych przestrzennych, które powstały w procesie dobrowolnego pozyskiwania danych przez ogromną liczbę użytkowników z całego świata. Poprzez swój zapał i opanowanie technik oraz narzędzi do tworzenia, gromadzenia i rozpowszechniania danych geograficznych tworzą alternatywę dla płatnych, często bardzo kosztownych systemów. Jeszcze niedawno oczywistym było, iż do tworzenia map potrzebujemy wykształconego geodety lub kartografa, natomiast dziś prostota i intuicyjność dostępnych aplikacji sprawia, że bazy danych przestrzennych może tworzyć prawie każdy. Społecznościowe geoportale internetowe są wspierane także przez firmy komercyjne, instytucje i organizacje, które udostępniają publicznie swoje zasoby w postaci zdjęć, baz danych lub innych informacji, które wzbogacają atrakcyjność serwisów internetowych. Wśród tego typu produktów społeczności internetowych, możemy wyróżnić kilka czołowych pozycji.

Najpopularniejszą z nich jest obecnie projekt Open Street Map (OSM) który zainicjowano w 2004 roku, w celu tworzenia i udostępniania bezpłatnych danych geograficznych dla obszaru całego świata. Inicjatywa ta powstała, ponieważ dostęp do prawie wszystkich danych był wcześniej kosztowny i obwarowany wieloma ograniczeniami licencyjnymi. Natomiast jedynym warunkiem korzystania z Open Street Map jest rejestracja, podczas której zobowiązujemy się wzbogacać portal poprzez wiarygodne dodawanie i edytowanie danych. Wystarczy, że każdy uzupełni dane znajdujące się wokół swojego miejsca zamieszkania lub pobytu, a razem daje to niesamowite efekty w skali całego świata. Serwis OSM zawiera już ogromne zasoby danych przestrzennych. Obecnie każdego dnia portal „powiększa się” o 100 tys. obiektów, a każdego tygodnia przybywa ponad 1 tys. nowych użytkowników. Dzięki interaktywności portalu zapewnione jest wygodne przeglądanie i edytowanie wszelkich warstw informacyjnych takich jak: sieć drogowa, pokrycie i użytkowanie terenu, budynki, infrastruktura techniczna, środowisko.

Inną formą udostępniania danych przestrzennych w ramach działalności społeczności internetowych jest geotagowanie, szczególnie popularne na portalach takich jak Facebook czy Twitter. Polega ono na przypisywaniu informacji o położeniu obiektu za pomocą technologii GPS. To z kolei umożliwia w prosty sposób tworzenie różnych map tematycznych przedstawiających różne obiekty, zjawiska i zdarzenia. Ta forma udostępniania danych zyskuje coraz większą popularność, obecnie powstaje około 50 “tweetów” na sekunde. Wizualizacja (poniżej) stworzona przez serwis Twitter obrazuje lokalizację ostatniego miliona geotagów i jest wyświetlana dynamicznie (dane aktualizowane na bieżąco). Przejrzysta postać mapy bardzo dobrze ukazuje globalny rozmiar tego sposobu udostępniania danych.

Ciekawy efekt geotagowania uzyskano w obliczu zagrożenia jakie w ostatnim czasie wystąpiło na świecie - trzęsienie ziemi w Nepalu. Poprzez geotagowanie społeczność mogła, oznaczać miejsca dotknięte katastrofą, dokumentować zniszczenia i wskazywać miejsca w których potrzebna jest pomoc. Takie dane są niezwykle cenne dla wszelkich służb kryzysowych, administracji oraz mieszkańców.

Źródło: “Crowdsourcing, open geospatial data, Volunteered geographic information”, Nikola Janković, Faculty of Technical Sciences, University of Novi Sad, Serbia, czerwiec 2015

Po trzęsieniu Ziemi w Nepalu portal Facebook uruchomił funkcję „safety check”, dzięki której osoby przebywające w rejonie zagrożenia – w tym wypadku w pobliżu epicentrum trzęsienia ziemi w Nepalu – mogą powiadomić bliskich o swoim stanie, właśnie za pomocą geotagowania. Były to bardzo aktualne dane, dzięki, którym można było bardzo szybko dowiedzieć się czy nasi znajomi są bezpieczni.

Dzięki tego typu działalności wszyscy tworzymy globalne zasoby danych. Ogromna ilość “wolontariuszy” tworzących i udostępniających dane stwarza nieograniczone możliwości tworzenia różnego rodzaju produktów. Efekty, jakie można uzyskać w ten sposób, nie są możliwe do uzyskania metodami tradycyjnymi, przez żadną z firm lub organizacji w tak krótkim czasie. Każdy z nas może pomóc i wspierać tego typu inicjatywy, aby rozpowszechniać dane, w tym dane przestrzenne, a dzięki temu pomagać innym. To takie proste!

Przemysław Kapeluszny, Michał Rabiński Stowarzyszenie Studentów "Geoida"