Animowane wykresy jako forma prezentacji danych statystycznych
Wykres to graficzna forma przedstawienia charakterystyki ilościowej jakiegoś zjawiska, czy procesu. Każdy z nas miał do czynienia z wykresami w szkole, pracy czy w telewizji. Istnieje wiele rodzajów wykresów, te prostsze jak słupkowe, kołowe, warstwowe czy bardziej skomplikowane jak radarowe czy pudełkowe. Jednak dziś skupimy się na animowanym wykresie słupkowym (ang. Bar Chart Race).
Ich największą zaletą jest możliwość przedstawienia w krótkim czasie danych dla wielu lat. Widz może zaobserwować zmiany zjawiska znacznie wygodniej niż miałby przeglądać kilkanaście lub kilkadziesiąt wykresów jeden po drugim. W wykresach animowanych najlepiej się sprawdzają dane statystyczne związane z geografią społeczno-ekonomiczną, które często są przydatne w nauce geografii.
Do prezentacji przydatności zastosowania tych wykresów posłużono się przykładami opublikowanymi online w postaci krótkich filmów. W trakcie poznawania poszczególnych przypadków, warto jednocześnie obejrzeć filmy, do których się odnoszą. Przykładową prezentacją zastosowania animowanego wykresu słupkowego jest przedstawienie prognozy liczby ludności największych miast w Polsce od 1995 do 2060 roku.
Film 1. Największe miasta pod względem liczby ludności w Polsce
Animowane wykresy świetnie sprawdzą się również w prezentacji danych względnych, jak na przykład długość autostrad i dróg ekspresowych w Polsce na 1000km2 w poszczególnych województwach (film 2). Zarówno na filmie z danymi bezwzględnymi jak i względnymi, w tym wypadku przeliczonymi na jednostkę powierzchni całość jest czytelna. Skala w obydwu przypadkach jest niezmienna. W ten sposób można łatwo dostrzec zmiany w czasie w odniesieniu do stanu początkowego. Widzimy, że w przyszłości liczba ludności miast Polski zacznie spadać, zaś liczba dróg szybkiego ruchu w Polsce przez ostatnie 20 lat bardzo szybko rosła. Prawdopodobnie też oglądając ten film, więcej zapamiętamy, ponieważ widzimy jak np. Kraków przeskakuje Łódź w liczbie ludności i kiedy to nastąpiło. Co ważne, jeśli używamy danych względnych możemy użyć też średniej ogólnej, w tym przypadku będzie to średnia długość takich dróg w Polsce. Dzięki temu łatwo możemy dostrzec które województwa są powyżej, a które poniżej średniej oraz kiedy nastąpiła ewentualna zmiana w stosunku do średniej dla Polski.
Film 2. Długość autostrad i dróg ekspresowych na 1000km2 w kilometrach w Polsce
Czasami niemożliwe jest zastosowanie niezmiennej skali na osi, gdy występuje duża zmienność danych. Wtedy na wykresie w bardzo wyraźny sposób skala zmienia się w zależności od wartości zjawiska. Jak widać na filmie z największymi producentami pszenicy (film 3), w 1964 roku największy producent – Związek Radziecki produkował ponad 65 milionów ton pszenicy, podczas gdy w 2021 roku największym producentem były Chiny z produkcją ponad 130 milionów ton. Zatem skala jest powiązana z największym producentem i zmienia się proporcjonalnie wraz z wartością maksymalną. Na takich wykresach warto też pogrupować kraje kolorystycznie np. według kontynentów, wtedy łatwo zobaczyć które kontynenty zyskują, a które tracą w klasyfikacji. Przy danych bezwzględnych możemy też zastosować licznik, który nam sumuje wszystkie wartości (w tym wypadku sumę wyprodukowanej pszenicy przez wszystkie kraje w danym roku. Widoczny jest on pod rokiem pokazywania danych podpisany jako „razem”.
Film 3. Najwięksi producenci pszenicy (w tonach) od 1961 do 2021 roku.
Istnieje również możliwość pokazywania dwóch powiązanych ze sobą zjawisk na jednym wykresie. Przykładem tego jest wynik procentowy danej partii w wyborach parlamentarnych, który po chwili jest przeliczany na tym samym wykresie na liczbę mandatów uzyskanych przez daną partię (film 4).
Film 4. Wybory parlamentarne w Polsce (Sejm), wyniki, mandaty od 1991 do 2023 roku.
Oglądając takie przejścia na wykresie dostrzeżemy, że partie polityczne z dużym poparciem zyskują na zdobyciu mandatów względem wyniku procentowego, a mniejsze partie tracą na takiej metodzie przeliczania. Na wykresie zostały zastosowane kolory możliwie najbardziej kojarzące się z daną partią, jak ciemnoniebieski dla Prawa i Sprawiedliwości czy Pomarańczowy dla Platformy Obywatelskiej.
Podsumowując animowane wykresy mają duże zastosowanie w prezentowaniu danych statystycznych, mogą być i przyjemne, i ciekawe, a co najważniejsze pomocne w nauce w szkole czy po prostu w rozwijaniu własnej wiedzy. Ważne, aby zawsze w opisie filmu znalazła się informacja o źródle danych. Inne ciekawe filmy na kanale, które zostały przedstawione w ten sposób to między innymi:
- Wydobycie surowców mineralnych (jak węgiel brunatny)
- Wielkość gospodarek na świecie (liczona w PKB)
- Najbardziej dochodowe filmy w historii
- Tabela wszech czasów polskiej ekstraklasy
- Inflacja w Europie i na świecie
- Ceny mieszkań w największych polskich miastach
- Największe Armie na świecie
- Jaki kraj produkuje najwięcej dwutlenku węgla na mieszkańca i wiele więcej.
Kacper Sobczak
