Pierwsza kompletna mapa lodowców islandzkich
Powstała pierwsza mapa dokumentująca wszystkie islandzkie lodowce. Jest ona wynikiem współpracy Islandzkiego Biura Meteorologicznego (IMO), Służby Geologicznej Stanów Zjednoczonych (USGS) oraz Islandzkiej Służby Geologicznej (Iceland Geosurvey).
Jest pierwszym dla tego obszaru opracowaniem uwzględniającym dane historyczne, zdjęcia fotogrametryczne oraz zobrazowania satelitarne z satelitów Landsat i SPOT. Zestawienie informacji z tych trzech źródeł pozwoliło na rejestrację zmian jakim ulegały obszary lodowców na przestrzeni setek lat.
Na terytorium Islandii znajduje się około 300 lodowców, jęzorów lodowcowych oraz pokryw lodowych, z czego 269 zostało skatalogowanych i nazwanych. Pozostałe to obiekty małe i stosunkowo niedawno odkryte, wyeksponowane przez topniejący latem śnieg. Liczba zidentyfikowanych lodowców uległa podwojeniu na początku XXI-go wieku.
Według głównego autora mapy, glacjologa z IMO, Oddura Sigurossona, w ubiegłym stuleciu islandzkie lodowce wykazały się dużą dynamiką. W szczycie małej epoki lodowcowej (na Islandii było to ok. 1890 roku) zajmowały największą powierzchnię, po czym, wyłączając kilka okresów chłodniejszych, aż do dnia dzisiejszego, stopniowo się kurczą. Pokrywy lodowe tracą średnio 1 metr lodu rocznie (licząc od powierzchni).
Niezwykle interesującą i ważną treścią nowej mapy są zaznaczenia lokalizacji kalder wulkanicznych w odniesieniu do lodowców. Wiele islandzkich lodowców leży bowiem w obszarach aktywności wulkanicznej. Wspomnieć tutaj wystarczy dobrze znany Eyjafjallajökull, którego erupcja w 2010 roku sparaliżowała ruch powietrzny nad Europą i zakłóciła podróże do Ameryki Północnej.
Powodzie glacjalne
Położenie kalder wulkanicznych pod lodowcami wraz ze znajomością historii ich aktywności wulkanicznej jest ważne dla zapobiegania i łagodzenia skutków katastrof. Wybuch wulkanu pod lodowcem zazwyczaj kończy się powodzią o ogromnych rozmiarach. To wulkaniczno - glacjologiczne zagrożenie jest Islandczykom dobrze znane. Największa powódź glacjalna jaką odnotowano miała miejsce gdy wulkan Katla wybuchł pod lodowcem Mýrdalsjökull (na wschód od Eyjafjallajökull). Ilość wody niesiona wtedy w wyniku gwałtownego roztopienia lodu była większa niż normalna objętość przepływu Amazonki!
Szarże lodowcowe
Swój kartograficzny debiut mają na nowej mapie także lodowce szarżujące. Są to twory glacjologiczne, które z nie do końca wyjaśnionych przez naukę przyczyn pokonują duże odległości. W ciągu kilku miesięcy poruszają się do przodu o setki, a nawet tysiące metrów. Lodowiec tego typu o nazwie Brúarjökull znajdujący się na północnej krawędzi największej islandzkiej czapy lodowej Vatnajökull, w okresie 1963/64 pokonał dystans 8 kilometrów!
Mapa islandzkich lodowców jest wynikiem pracy naukowców i instytucji wielu dekad. Do jej opracowania wykorzystano mapy wykonane do lat trzydziestych XX wieku przez Duńską Służbę Geodezyjną, mapy Służby Kartograficznej Armii USA z czasów II wojny światowej oraz zdjęcia Landsat i SPOT z okresu czterdziestu lat. Amerykańska Służba Geologiczna oraz islandzkie ośrodki naukowe mają ponad czterdziestoletnią historię współpracy w dziedzinach takich jak glacjologia, wulkanologia, tektonika oraz energia geotermalna. Islandia jest ponadto światowym liderem eksploracji i wykorzystania złóż geotermalnych.
Mapie nadano tytuł "Mapa Lodowców Islandii" ("Jöklakort af Íslandi" in Icelandic), a jej legendę wykonano w języku islandzkim oraz angielskim. Więcej informacji na temat mapy oraz samej glacjologii można zdobyć na stronach internetowych IMO oraz USGS.
źródło: www.usgs.gov
